Maliki, İslam dünyasında bir fıkıh mezhebi olarak bilinen Malikî mezhebinin kısaltmasıdır. Malikî mezhebi, İslam'ın dört büyük sünni fıkıh mezhebinden birisidir ve ismini kurucusu İmam Malik ibn Enes'ten alır. İmam Malik, 8. yüzyılda yaşamış ve Medine'de fıkıh alanında önemli bir alim olarak tanınmıştır.
Malikî Mezhebi'nin Temel Özellikleri:
- Medine'deki Uygulamalar: İmam Malik'in, Medine'deki sahabe ve tabiinlerin uygulamalarına büyük bir öncelik verdiği bilinir. O, Medine halkının dini yaşamını, peygamberin zamanındaki uygulamalara en yakın olarak kabul etti ve bu yüzden Medine'deki uygulamalara sıkça başvurmuştur.
- Hadis ve Kıyas: Malikî mezhebi, hadisleri ve kıyası (benzetme) kullanmakla birlikte, genellikle sahabe ve tabiinlerin uygulamalarına dayalı içtihadı da dikkate alır. Sahabe'nin uygulamaları, Malikîler için oldukça önemlidir.
- İcmâ (Toplu Görüş Birliği): Malikîler, dini meselelerde toplu görüş birliğini (icmâ) de önemli bir kaynak olarak kabul ederler. Eğer sahabe veya onlardan sonraki nesiller arasında bir görüş birliği varsa, bu görüşe uygun hareket etmek tercih edilir.
- İstihsan: Malikî mezhebi, bir meselede, sadece hukuki açıdan değil, toplumsal fayda ve maslahat açısından da en uygun olan çözümü bulmaya çalışır. Bu, genellikle istihsan (hükümde feragat ve daha uygun olanı seçme) yoluyla yapılır.
- Şura (Danışma): Malikîler, toplumsal ve hukuki meselelerde şura (danışma) ilkesine büyük önem verirler. Bu, sadece hükümet ya da yöneticilerin kararları değil, halkın da dini ve sosyal meselelerde danışılması gerektiğini vurgular.
Malikî Mezhebi'nin Uygulama Alanları:
Malikî mezhebi, özellikle Kuzey Afrika, Endülüs (İspanya), Mısır ve bazı Orta Afrika ülkelerinde yaygındır. Bu mezhep, aynı zamanda Suudi Arabistan'ın Medine şehrindeki bazı yerel uygulamalarda da etkili olmuştur.Malikî Mezhebi'nde Öne Çıkan Fıkhî Konular:
- Namaz: Malikîler, namazın bazı şartlarında farklılıklar gösterebilirler. Örneğin, namazda ellerin bağlanması konusunda Malikîler, ellerin göbek hizasında bağlanması gerektiğini savunurlar.
- Zekât: Malikîler zekâtın verilmesinde bazı farklılıklar gösterirler, özellikle zekâtın oranları ve kimlere verileceği konusunda kendi içtihatları vardır.
- Oruç: Orucun bazı şartlarında da farklılıklar olabilir. Örneğin, iftar vakti konusunda bazı uygulamalarda farklılıklar görülür.
Malikî Mezhebi'nin Diğer Mezheplerle Farkları:
- Şafii Mezhebi ile karşılaştırıldığında, Malikîler, özellikle Medine'deki uygulamaların önceliğini savunur ve Medine'deki halkın uygulamalarını, hadislerden daha fazla dikkate alır.
- Hanefi Mezhebi ile karşılaştırıldığında, Malikîler, kıyas ve istihsan yöntemlerinde daha çok yerel geleneklere ve toplumun maslahatına odaklanır.